Witte zwanen, platte zwanen De zwanen van Roger Raveel was schilder maar bouwde vanaf de jaren zestig
vaak werken uit in de ruimte. Een deel van zijn oeuvre bestaat daarom uit
objecten. Grachtzwanen Raveel maakte in
1971 voor een triënnale in Brugge vier levensgrote platte houten knobbelzwanen
en liet ze dobberen in de wateren van het stadje. De uitgespaarde en zwart
omrande vierkanten in de lijven gaven verrassende doorkijkjes. Het werk was
bedoeld als een aanklacht tegen de vervuiling die echte zwanen het leven
onmogelijk maakte. Maar dat bleek een verklaring die er pas in tweede
instantie aan gegeven werd. De kunstenaar gaf toe dat in eerste instantie de
zwanen voor hem puur een poëtisch element waren. Politici verweten Raveel
echter Brugge in een kwaad daglicht te stellen en lieten de vogels
verwijderen. Maar het had effect gehad: de vervuiling werd aangepakt.
Raveel in 1971 (filmstill) Vijfentwing jaar
later, in 1996, liet Raveel opnieuw vier zwanen te water in Brugge. Dit keer
ter gelegenheid van een tentoonstelling aldaar. De zwanen waren replica’s van
het vorige werk. “Als een zwaan sterft moet hij vervangen worden,” verklaarde
de kunstenaar. In 2008 zijn de zwanen neergestreken in het Grand Canal bij
museum Belvédère in
Heereveen, opnieuw ter gelegenheid van een expositie. Hun verblijf is
(behalve bij vorst) permanent, hoewel .. januari 2015 is een van de vier
vogels gevlogen. Vierkanten Over de witte vierkanten die Raveel vaak gebruikte,
bestaan verschillende theoriën. Mogelijk was het bedoeld als de tegenhanger
van het zwarte vierkant dat de Russische kunstenaar Malevitsj gebruikte.
Gangbaarder is de opvatting dat Raveel bij het zien van het ophangen van een
laken aan een waslijn begon te filosoferen over het witte vlak. Wat zit er
achter die witte leegte? Iedereen kan die vraag voor zichzelf met eigen
fantasie invullen, er zijn eigen gedachten op projecteren. Raveel: “Het
vierkant is een geestelijk geladen ding. Het is het product van de mens, het
is niet afgekeken van de natuur zoals de cirkel.” Roger Raveel (1921-2013) Museum Belvédère, Heerenveen Foto’s: januari 2015 Startpagina Buitenbeeldinbeeld Startpagina
Beelden in Nederlandse Musea |