|
Vissersmonument
Vissersmonument te Wierum door Geert
Jan de Weert, 1968 Stormramp 1893
Dagblad van Friesland, 6 december 1893 De Standaard, 8 december 1893 In een noordoosterstorm met dichte sneeuwjacht zijn 1 december 1893 boven Ameland visserschepen vergaan en hun bemanning verdronken. Met name het vissersdorp Wierum werd door groot verlies getroffen. Van de zestien uitgevaren schepen van Wierum zijn er vier vergaan, negen gestrand op Ameland en maar drie veilig teruggekeerd (dat schreven de kranten, op het monument staat 17 uitgevaren, 4 keerden weer), 22 opvarenden verdronken. Het werd duidelijk dat de schepen niet zeewaardig waren, de armlastige Wierumse vissers hadden afgekeurde vissersaken opgekocht:
Haagsche Courant, 7 december 1893 Arnhemsche Courant, 20 december 1893 De op Ameland gestrandde schepen vergingen alsnog. De Franeker Courant schreef op 14 december: “Van Ameland wordt gemeld dat de aldaar aan het strand zittende Wierumer vischschuiten veel te lijden hebben van den golfslag en van het ongunstige weder, waardoor eenige op zijde zijn geslagen en reeds half in den grond zitten.” Half februari 1894 meldden vele kranten: “Naar men verneemt, is uit het ingesteld onderzoek gebleken, dat de negen visschersschepen uit Wierum, die 1 Dec. jl. op het eiland Ameland zijn gestrand, in zoodanigen toestand verkeeren, dat zij alle als verloren moeten worden beschouwd. Landelijk werd een inzamelingsaktie gehouden die 63.000 gulden opbracht. Het geld werd aangewend om nieuwe schepen te bouwen en de weduwen en wezen te ondersteunen. Maar de visserij is er eind 19e eeuw - begin vorige eeuw weggeëbt.
Monument Vijfenzeventig jaar na de ramp, 1 december 1968, is er op de zeedijk bij Wierum een monument onthuld ter nagedachtenis van de vissers. Het beeld is gemaakt van vijf ankers van de schepen die destijds op Ameland waren gestrand. Ze lagen opgeslagen op de zolder van het waterschapshuis. De verstrengelde ankers symboliseren het geweld van storm en golven. De bevolking en oud-inwoners hebben 5000 gulden bijeengebracht om het werk te realiseren. Ongelukkigen Op het monument staan ook de namen van Wierumers die sindsdien op een boot of schip zijn omgekomen. Bovenaan staat de bijna 13-jarige T.C. Sikkema vermeld, overleden op 6 oktober 1905. Hij was dus eind 1893 – begin 1894 geboren, rond de ramp waarbij drie Sikkema’s verdronken, waaronder mogelijk zijn vader:
Land
en Volk, 23 oktober 1905
L. van der Zee verdronk in 1914 bij baggerwerken in Hamburg. Vier jaar later voeren twee vissersschepen ieder op een mijn, vier mannen kwamen daarbij om. P. Kamma kreeg, varende als arbeider op een onderlosser bij de Zuiderzeewerken, in 1930 een slinger van een lier tegen zijn hoofd ‘zoodanigen [..] dat de dood onmiddellijk intrad’. Hij was pas verhuisd naar Medemblik. De Leeuwarder Courant meldde op 16 april 1957 dat Durk Gardenier, arbeider op de walvisvaarder Willem Barendsz, sinds enige dagen werd vermist. Hij was vermoedelijk verdonken in of in de nabijheid van de haven van Kaapstad. Volgens krantenberichten van 23 april had de havenpolitie van Kaapstad het lichaam van een man geborgen, vermoedelijk de 27-jarige D. Gardenier die op 13 april als vermist was opgegeven. In de broekzak van de man zat een sleutelbos waaraan een plaatje met de naam Willem Barendsz. Hij is in Kaapstad begraven. De laatste twee slachtoffers, Jan Harm Talma en Dik Boltjes, waren twee van de drie opvarenden van de garnalenkotter Anne Jenny (OL-26) die 14 april 1994 acht kilometer boven Schiermonnikoog verging. De Leeuwarder Courant schreef een dag na het ongeluk dat er een harde wind kracht 6 tot 7 stond. De twee Wierumers behoorden niet tot de vaste bemanning van de kotter volgens deze berichtgeving, het tweetal had voor deze reis geruild met twee dorpsgenoten. De Raad voor de Scheepvaart vermoedde een jaar later na onderzoek aan het geborgen schip, dat de kotter na veranderingen op het dek onvoldoende stabiel was geworden, na de aanpassingen had het schip geen nieuwe stabiliteitsproef ondergaan. Daarnaast was er sprake van zware zeegang waarbij het schip door een te hoge snelheid ging ‘snijden’ op de golven. De kotter is binnen een minuut gezonken waarbij de opvarenden volkomen verrast werden (Provinciale Zeeuwse Courant, 4 juli 1995).
Geert Jan de Weert (1927-2011) Geert / Gerard Jan de Weert was dijksopzichter van het waterschap Contributie Zeedijken Westdongeradeel Eastergoa's Sédiken.
Wierum, Zeedijk Foto’s: augustus 2021
|
