Witte zwanen, platte zwanen De zwanen van Roger Raveel was schilder maar bouwde vanaf de jaren
zestig vaak werken uit in de ruimte. Een deel van zijn oeuvre bestaat daarom
uit objecten. Grachtzwanen Raveel maakte in
1971 voor een triënnale in Brugge vier levensgrote platte houten
knobbelzwanen en liet ze dobberen in de wateren van het stadje. De
uitgespaarde en zwart omrande vierkanten in de lijven gaven verrassende
doorkijkjes. Het werk was bedoeld als een aanklacht tegen de vervuiling die
echte zwanen het leven onmogelijk maakte. Maar dat bleek een verklaring die
er pas in tweede instantie aan gegeven werd. De kunstenaar gaf toe dat in
eerste instantie de zwanen voor hem puur een poëtisch element waren. Politici
verweten Raveel echter Brugge in een kwaad daglicht te stellen en lieten de
vogels verwijderen. Maar het had effect gehad: de vervuiling werd aangepakt.
Raveel in 1971 (filmstill) Vijfentwing jaar
later, in 1996, liet Raveel opnieuw vier zwanen te water in Brugge. Dit keer
ter gelegenheid van een tentoonstelling aldaar. De zwanen waren replica’s van
het vorige werk. “Als een zwaan sterft moet hij vervangen worden,” verklaarde
de kunstenaar. In 2008 zijn de zwanen neergestreken in het Grand Canal bij
museum Belvédère in
Heereveen, opnieuw ter gelegenheid van een expositie. Hun verblijf is
(behalve bij vorst) permanent, hoewel .. januari 2015 is een van de vier
vogels gevlogen. Vierkanten Over de witte vierkanten die Raveel vaak gebruikte,
bestaan verschillende theoriën. Mogelijk was het bedoeld als de tegenhanger
van het zwarte vierkant dat de Russische kunstenaar Malevitsj gebruikte.
Gangbaarder is de opvatting dat Raveel bij het zien van het ophangen van een
laken aan een waslijn begon te filosoferen over het witte vlak. Wat zit er
achter die witte leegte? Iedereen kan die vraag voor zichzelf met eigen
fantasie invullen, er zijn eigen gedachten op projecteren. Raveel: “Het
vierkant is een geestelijk geladen ding. Het is het product van de mens, het
is niet afgekeken van de natuur zoals de cirkel.” Roger Raveel (1921-2013) Museum Belvédère, Heerenveen Foto’s: januari 2015 Startpagina Buitenbeeldinbeeld Startpagina
Beelden in Nederlandse Musea |