|
Te wapen
Monument Mobilisatie Land- en Zeemacht 1914-1918 door Toon Dupuis, 1921 architect: D. Roosenburg
Onthulling Op 20 september 1921 onthulde koningin Wilhelmina op de boulevard in Scheveningen het gedenkteken voor de mobilisatie van leger en vloot ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Er werden ettelijke redevoeringen gehouden waarbij, zo schreef de Telegraaf, “die van mr. Cort van der Linden door hare buitengewone lengte opviel”. Na de kranslegging door Wilhelmina zette minister de Visser plotseling het Wilhelmus in “dat door allen werd meegezongen”. Dagelijks brood Geld voor de bekostiging van het monument was opgehaald onder de bevolking en er was besmuikte kritiek op de mate van goedgeefsheid. Er was gehoopt een groots monument in de duinen te kunnen zetten dat vanaf zee en land van ver zichtbaar zou zijn, maar daarvoor waren de donaties te gering geweest. De burgemeester van ’s Gravenhage in zijn dankwoord bij de overdracht van het monument aan de gemeente: “Het gedenkteeken is sober en eenvoudig, zoo eenvoudig, dat men zou kunnen vragen of de omvang evenredig is aan het groote werk, onder leiding van generaal Snijders, volbracht.” De Nederlandse regering riep op 31 juli 1914 verlofgangers op voor de dienst, in de loop van de Eerste Wereldoorlog zijn een 400.000 mannen gemobiliseerd geweest. Het ging veelal om kostwinners maar de soldij van het Rijk was een habbekrats waardoor gezinnen in de problemen kwamen: 20 spie per dag, meer kan ’t land niet geven, te veel om te sterven, te weinig om te leven Vanwege de soms slechte omstandigheden waarin de mensen gelegerd werden, raakten militairen ziek, invalide of stierven zelfs, maar de Staat had daar geen boodschap aan en keerde niet of nauwelijks uit aan de slachtoffers of hun nabestaanden. Later konden gedemobiliseerden niet altijd terugkeren in hun oude baan en bedrijven waren in de problemen geraakt. Het leidde tot grote onvrede onder de oud-militairen. Kennelijk had de burgemeester met zijn kritiek geen idee van wat er in de samenleving speelde.
Soldaat en matroos De Telegraaf van 21 september 1921: “Het gedenkteeken, dat in graniet is uitgehouwen, is een vrij imposant monument van ca 4 meter hoogte. Ter linkerzijde staat levensgroot een soldaat in veldtenue, den helm op het hoofd en het geweer aan den voet, die landinwaarts kijkt; aan de rechterzijde ziet men een matroos, zeewaarts turend, eveneens in volle wapenrusting, de eene hand aan het zwaard, de andere aan den koppel. Boven aan het gedenkteeken is het Nederlandsche wapen uitgehouwen en daaronder is gebeiteld: “Hulde aan de Gemobiliseerde Land- en Zeemacht” Augustus 1914-November 1918, en voorts nog: “Het Vaderland getrouwe”.”
Nabericht Citaat uit Wikipedia: “In 2018 is het Monument Leger en Vloot gedemonteerd en opgeslagen in een depot. Op haar oude locatie verrijst een nieuw gebouw. Het is de bedoeling dat het monument na de vernieuwing van de Boulevard in 2019 op een andere plek zal terugkeren.” In 2021 blijkt het werk nog steeds in depot te staan. Opperbevelhebber Bij het overlijden op 26 mei 1939 van generaal C.J. Snijders schreef de Limburger koerier: “Alhoewel generaal Snijders nooit de hoogere krijgsschool gevolgd had, werd hij wegens zijn grote algemeene kennis op 16 Juli 1908 benoemd tot sous-chef van den generalen staf en in 1910 tot chef. In 1911 werd hij bevorderd tot luitenant-generaal. Was de oorlog niet uitgebroken, dan zou de generaal enkele jaren daarna zijn gepensioneerd maar nu moesten leger en vloot gemobiliseerd worden en werd Snijders benoemd tot opperbevelhebber. In deze functie heeft hij dag en nacht op den meest verantwoordelijken post van het land gestaan, wakende over de neutraliteit van Nederland. Rustig, kalm en onopvallend heeft hij zijn werk gedaan en ons volk onschatbare diensten bewezen.” “Tot het uitbreken van de wereldoorlog had, uitgezonderd Koning Willem II, die zich ook dien rang had toegekend, nog niemand in ons land den rang van generaal bekleed en hopelijk ook komt onze regeering nooit weer in omstandigheden te verkeeren, die haar zullen nopen een generaal te benoemen.”
Ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag in 1932 werd de generaal geëerd met een plaquette op het mobilisatiemonument. Het reliëf was evenals het beeldhouwwerk op het monument elf jaar eerder, gemaakt door Toon Dupuis. Toon Dupuis (1877-1937) Ansichtkaarten
20 september 1921 voor 1932 Boulevard Scheveningen, Den Haag Foto’s: april 2014
|
