|
Observatorium
Observatorium door Robert Morris, 1977 De eerste versie is aangelegd in de duinen bij Velsen in het kader van de tentoonstelling ’Sonsbeek buiten de perken’ in 1971. Na afloop van de tentoonstelling is het ‘observatorium’ met de grond gelijk gemaakt. Het werk is in 1977 ‘heraangelegd’ in Flevoland, 20% groter dan het oorspronkelijke in Velsen dat Morris achteraf een schets noemde. De schaal van het landschap en de vrije horizon in het oosten waren voor hem belangrijke winstpunten. Het aangrenzende gebied ten zuidoosten van de cirkels is anno 2008 een bouwput. googlemaps Vizieren op de hemel Het werk bestaat uit een cirkelvormige wal (doorsnede 24 meter), aan de binnenkant met een verticale houten wand afgewerkt, en daaromheen een tweede, golvende wal (doorsnede 100 meter). In deze tweede omwalling zijn twee stenen V-vormen geplaatst en op een lijn daartussen een V van cortenstaal. De V’s zijn vizieren op de hemel. Op 21 december, de kortste dag, de dag van de zonnewende, schijnt de zon bij opkomst precies door het zuidoostelijk vizier gezien vanaf het middelpunt van de cirkel. Een half jaar later op 21 juni, de langste dag en ook de dag van de zonnewende, vallen de eerste zonnestralen door het noordoostelijk vizier. Bij het begin van de lente en de herfst op 21 maart en 21 september komt de zon op in het oostelijke stalen vizier. Ieder jaar wordt er met ‘Sunsation’ het begin van de zomer gevierd. Het observatorium is gerelateerd aan het prehistorische Stonehenge in Engeland, maar anders aangelegd. Akoestiek ‘Staand in het middelpunt van beide cirkels kun je de speciale akoestiek ervaren' staat op een bord. Wat in het midden wordt gezegd, echoot versterkt terug. Het geluid van het omslaan van een papier zou teruggekaatst door de wanden op onweer lijken, kuchen het effect geven van een laag overvliegende Boeing. Bij een bezoek aan het werk in juli 2008 is een experiment met kuchen, fluiten of fluisteren onmogelijk. Een stel landerige bezoekers van een reeds lang beëindigd feest liggen loom in het gras en laten een achtergbleven anderhalve meter hoge luidspreker voluit schallen. Maar misschien was het overdonderende en oorverdovende volume dat de bezoeker doet wegvluchten over de lege bierblikjes mede het gevolg van de akoestiek die het geluid versterkte.
Robert Morris (VS, 1931-2018) “Een simpele vorm valt niet noodzakelijk samen met een simpele ervaring” In de catalogus van Sonsbeek buiten de perken onderscheidt Morris het Observatorium van de zogenaamde Earthworks, LandArt uit het begin van de jaren zeventig. Earthworks zijn met aarde gevormde objecten, Observatorium heeft betrekking op vormen in de ruimte stelde hij. Het is geen object om te bekijken maar om fysiek te ervaren. Lelystad / Swifterbant, Swifterrandweg Foto’s: juli 2008
Startpagina Buitenbeeldinbeeld
|
