Verheffing De verheffing van de vrouw door Joseph Mendes da Costa, 1925
geglazuurd aardewerk
Het
Volk, dagblad voor de arbeiderspartij,
15 augustus 1927
Vormend denken
Links: Vormend denken door Joseph Mendes da Costa, 1926; rechts: Zelfportret, 1927 In 1926 vierde de architect H.P. Berlage zijn 70sten verjaardag. Namens de Nederlandse kunstenaars werd hem een beeld van de hand van Mendes da Costa aangeboden, het beeld ‘Vormend denken’.
Mahatma Gandhi Mahatma Gandhi, 1930; zandsteen Overheersching van den vorm In 1920 gaf Hélène Kröller-Müller aan Mendes opdracht een monument voor wijlen president van Oranje Vrijstaat Marthinus Theunis Steyn (1857-1916) te maken, met de bedoeling het aan Zuid-Afrika aan te bieden. Maar ze was niet tevreden over het resultaat, ze vond het niet lijken en zag af van de schenking. Mendes had een enigszins karikaturaal ogend persoon gemaakt met een vertrokken gezicht. Het beeld kreeg twee titels: ‘de Philosoof’ en ‘de Raadsheer’. Er werd jaren gecorrespondeerd tussen Kröller-Müller, H.P. Bremmer (de kunstraadsheer van Kröller-Müller) en Mendes da Costa over de uitvoering. Ook enigszins karikaturaal is de portretbuste van Mahatma Gandhi (1869-1948). Een kunstcriticus in 1938: ”Dit portret van den bekenden Voor-Indischen Mahatma, de “Groote Ziel”, heeft men vroeger al eens kunnen zien [..], bij welke gelegenheid ik er reeds op wees, dat het styleeringsproces hierin m.i. tot een te duidelijke overheersching van den vorm heeft geleid en in een verstarringsproces dreigt over te slaan.” H.P. Bremmer kocht de kop van Gandhi. De weggedraaide ogen lijken het vertoeven in een andere geesteswereld te symboliseren De Idee In een memoriam schreef beeldhouwer Theo van Reyn in Architectura in augustus 1939: “De innerlijke zekerheid kwam bij Mendes da Costa tot uiting in zijn gestyleerd werk. Dit werd soms een schema, een ingewikkeld vormenspel met vele facetten. Dit viel des te meer op bij zijn menschelijke portretten, die niet altijd algemeen werden aanvaard, ja menigeen afstootten, maar de Idee welke deze menschen voortdreef en niet het individuele karater van den mensch was bij Mendes da Costa het belangrijkste. Het bezeten zijn van de Idee als richting aangevend was bij hem belangrijker dan de levende mensch zelf. [..] Zoo kon Mendes da Costa portretten maken van menschen als De Wet en Ghandi, die hij persoonlijk nooit had ontmoet, maar waarvan hun Idee algemeen bekend is.” Joseph Mendes da Costa (1863-1939) Joseph Mendes da Costa werd vooral bekend door het vervaardigen van beelden en ornamenten voor gebouwen. Hij was van 1886 tot 1887 lid van de kunstenaarsgroep "Labor et Ars", die later de representanten zouden worden van de Nederlandse variant van de Art Nouveau. Hij is de wegbereider geweest voor de 20e-eeuwse kunst in Nederland, doordat hij als eerste beeldhouwer een monumentale, symbolistische stijl van strakke lijnen en heldere vlakken ontwikkelde. Tentoonstelling Labor et Ars, met werk van Joseph Mendes da Costa en Joost van den Toorn Museum Beelden aan Zee, voorjaar 2015 Foto’s: maart en april 2015 Startpagina Buitenbeeldinbeeld Startpagina Joseph Mendes da Costa
& Joost van den Toorn |