Vechter

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zonnevechter door Arthur Spronken, 1967

 

 

Aankleding

 

De Grote Markt in Haarlem werd na een renovatie een ‘immense vlakte’ zoals een krant het omschreef. Dat vroeg om aankleding en op voordracht van de toenmalige directeur moderne kunst van het Frans Halsmuseum besloot de gemeente Haarlem over te gaan tot de aankoop van een modern beeld. Arthur Spronken kreeg op grond van zijn ontwerp de eervolle opdracht voor “een beeldhouwwerk dat past bij de Grote Markt”. In de Middeleeuwen was de Grote Markt een toernooiveld, daarom maakte Spronken de ‘Zonnevechter’.

 

 

 

 

 

 

Niet iedereen was gelukkig met de keuze. Men vroeg zich ondermeer af hoe het moderne beeld zich zou verhouden tot de historische omgeving en de commissie voor Toegepaste Monumentale Kunst adviseerde uiteindelijk het beeld in een park te plaatsen. Maar de gemeente besloot op aandringen van Spronken tot een proefplaatsing op het plein, 19 september 1972 werd het beeld op de Grote Markt neergezet.

 

 

 

De Tijd van 20 september 1972 noemt het werk ‘de Kamprechter’, elders wordt het ‘de Kampvechter’ genoemd. De Tijd noemt het beeld twee maanden later ‘de Zonnevechter’.

 

De krant vervolgt:

 

“Er is rond het beeld de afgelopen jaren heel wat te doen geweest. Voor- en tegenstanders kwamen met argumenten die zich toespitsen op de vraag of het al te modieuze beeld op  dit historisch plein tot zijn recht zou komen. B&W hebben nu besloten tot proefplaatsing welke gehoord en ook gezien de eerste reacties wel tot een definitief aanblijven van de Kamprechter zal leiden.

 

Het werd hoog tijd dat met de aankleding van het lege plein begonnen werd. Het beeld geeft een eerste boeiend accent in de nog woestijnachtige ruimte. Het is de bedoeling dat rond het beeld nog een fontein wordt aangelegd. Het belangrijkste is misschien dat Spronken zijn beeld tevens als speelmonument heeft bedoeld. Daarin is hij niet teleurgesteld. De jeugd nam het gistermiddag meteen in gebruik.”

 

De Raad van Haarlem besloot op 21 september 1974 dat het beeld op de Grote Markt mocht blijven en dat het naar de wens van de kunstenaar in een fontein gezet zou worden. Maar dit raadsbesluit was niet het einde van de controverse.

 

 

 

 

 

Verplaatsing

 

De Schoonheidscommissie boog zich over de kwestie schrijft de Waarheid in 1978. Die vond dat een tweede beeld naast het beeld van Laurens Janszoon Coster teveel was voor het plein en stelde verplaatsing voor naar een nieuwbouwwijk. Daar was Spronken het niet mee eens. “Ik heb mijn Zonnevechter gemaakt voor de Grote Markt. Wie het verplaatst tast mijn kunstwerk aan.” Hij bleef er bij, hij had een contract met de gemeente.

 

Maar in 1989 stond Spronken voor de rechter. Haarlem wilde het beeld dit keer naar het Houtplein verplaatsen en hij wilde dat beslist voorkomen. De beeldhouwer verklaarde dat hij het beeld nog liever zou terugkopen dan akkoord te gaan. De kunstenaar werd in het gelijk gesteld en de rechtbank bepaalde ook dat ‘Zonnevechter’ in een fontein moet worden geplaatst, zoals de Haarlemse raad destijds in 1974 had besloten. Haarlem tekende hoger beroep aan maar het gerechtshof in Den Bosch oordeelde in 1991 gelijkluidend.

 

Het bleef stil in Haarlem. De gemeente maakte geen aanstalten om een waterpartij aan te leggen waarop Spronken met een kort geding dreigte. Er kwam daarop een bescheiden fontein die in januari 1993 feestelijk werd ingewijd. De beeldhouwer had zich ziek gemeld voor het feestje.

 

 

 

 

 

Eerbetoon

 

Er bleef weerstand en in 2012 is een nieuwe poging gewaagd. In het kader van het nieuwe ‘Haarlemse Kunst In de Openbare Ruimte’-beleid is een wethouder naar Limburg afgereisd om met de kunstenaar te praten. Volgens het oorspronkelijke ontwerp moest het beeld in een grote waterpartij staan, zou het water van de bolwerken of in het nieuwe Reinaldapark geen mooie plek zijn? “Neen….geen andere plek dan deze markt”, sprak Spronken volgens de wethouder. En Spronken vertelde nog iets. Hij had de Zonnevechter ook ontworpen als eerbetoon aan Hannie Schaft en dat eerbetoon hoorde in het midden van de stad te staan.

 

 

 

Arthur Spronken (1930-2018)

 

Wikipedia

 

 

 

In de winter staat de fonteinbak droog

 

 

 

 

Grote Markt, Haarlem

 

Foto’s: januari  2013

 

 

Startpagina