Ellipsoïde

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ellipsoïde door Herman Makkink, 1994

De ellipsoide uit gebakken klei verbeeldt de wereld, de stalen ring de stad.

 

 

Het beeld bestaat uit een grote uit klei gebakken ellipsoïde, voorzien van longitudinale- en latitudinale lijnen en twee ingeboetseerde spiralen die in tegengestelde richting gedraaid zijn. Op de ellipsoïde rust een grote roestvrijstalen ring, voorzien van rijen vierkante raampjes zoals die ook in het stadhuis voorkomen. De ring heeft te maken met de samenklontering van mensen zoals die in steden voorkomt. In de vijver is een ovaal aan opborrelend water. De fonteinovaal verbindt als het ware de aarde (in de vorm van de ellipsoïde) en de stad (in de vorm van de ring) via het water en stelt bovendien het beeld in verbinding met het gebouw.

 

 

 

                                     

 

                                            2009

 

 


 

Het verhaal bij het ontwerp

 

door Herman Makkink

 

 

Ruimte

Sommigen van ons hebben misschien vroeger als kind wel eens als afzender op een brief geschreven: de naam, de straat, de plaats, de provincie en dan: Nederland, Europa, de Wereld, het Heelal. Dit wijst misschien op het feit dat het voor kinderen duidelijker is dan voor ons dat het niet alleen maar gaat om de tastbare dingen om ons heen. Je zou soms denken dat zij meer in contact staan met een groter geheel, waardoor de dingen om ons heen ook in een ander licht gezien kunnen worden: geheimzinniger en grootser. 

 

Ik ben bang dat later als volwassenen, velen van hen die kijk op de dingen een beetje kwijtraken. Maar toch weet ieder van ons, al is het soms in een flits, dat er niet alleen de alledaagse werkelijkheid bestaat waar we dag in dag uit mee te maken schijnen te hebben, maar ook de onmetelijke ruimte. We kunnen bijvoorbeeld ’s nachts buiten naar de sterrenhemel staren en ineens de oneindigheid ervaren van de koepel boven ons, waarin spiraalnevels, quasars, zwarte gaten en sterrenstelsels met elkaar wedijveren om ons onze nietigheid te doen beseffen.

 

Met deze onmetelijkheid van de ruimte om ons heen in gedachten heb ik geprobeerd in mijn ontwerp iets te laten zien van het feit dat een stad als Purmerend, hoe gecompliceerd als organisme deze stad ook moge zijn, aan een aardbol zit vastgekleefd, die op haar beurt in het heelal rondsuist, dat op zijn beurt met explosieve kracht aan het uitdijen is. Deze dingen zijn zo moeilijk te begrijpen dat ik alleen in een kort ogenblik er een intuitief gevoel bij kan hebben. Dit als inleiding bij het beeld dat ik ontworpen heb.

 

 

 

                  

 

                      2006

 

 

Locatie

Het is geen gemakkelijke locatie, met die grote driehoekige vijver en dat gebouw, dat uit vele horizontale stroken lijkt te bestaan. Gelukkig is daar de ronde uitbouw, waar de afdeling stedebouw in gehuisvest zal worden, en is daar de as van de diagonaal die langs de lange zwarte muur loopt.

 

Langzamerhand werd het mij duidelijk dat de punt van de vijver die naar de straat wijst leeg is. Daar zou zich iets kunnen gaan afspelen, zodat de as van de lange zwarte muur een functie krijgt ook naar de straat en de vijver toe. Pas later ontdekte ik dat ik het beeld op subtiele wijze in verbinding met het gebouw kon brengen door het aanbrengen van een grote fonteinovaal in de vijver.

 

 

Ellipsoïde 

Het meest in het oog springende deel van het beeld is een grote, uit klei gebakken, ellipsoïde, voorzien van longitudinale en latitudinale lijnen (net als de wereldbol) en bovendien voorzien van twee ingeboetseerde spiralen die in tegengestelde richting gedraaid zijn. Is het in wezen niet zo dat onze wereld een afgeplatte vorm heeft, dus eigenlijkgeen bol is maar een ellipsoïde ? Op de spiralen kom ik later terug.

 

Op deze ellipsoïde rust een grote roestvrij-stalen ring (gebogen en aan het einde omgezet), een ring die voorzien is van rijen vierkante raampjes zoals die ook in het stadhuis voorkomen. Deze ring heeft iets te maken met de samenklontering van mensen zoals die in steden voorkomt. Een stad werd altijd in de rondte omgeven door een stadswal zoals een kampement omgeven werd door een pallisade.

 

We hebben dus nu de aarde gesymboliseerd door de ellipsoïde met daarop rustend de stad, vertegenwoordigd door de ring. Dan hebben we nog een grote ovaal onder het wateroppervlak, van waaruit kleine straaltjes water (door nippeltjes geperst) net boven het wateroppervlak uitkomen. Deze ellipbaan van spuitend water, die de hele vijver op rustige wijze beheerst, verbindt als het ware de aarde (in de vorm van de ellipsoïde) en de stad (in de vorm van de ring) via het water met het gebouw van het stadhuis.

 

 

                                          

 

                                                                                                                                                                                     2006

 

 

Spiraal

Veel van mijn beelden hebben iets schijnbaar achteloos. Het lijkt wel of ze daar toevallig terecht zijn gekomen en deze grote ellipsoïde van gebakken klei lijkt wel toevallig in de rechterpunt van de vijver terecht gekomen te zijn, waardoor hij een klein beetje over het lagere looppad langs het water uitsteekt. De stadhuisbezoeker, op weg naar de ingang van het gebouw, ziet dan ook meteen een grote spiraal die in het oppervlak is geboetseerd.

Wat betekent deze spiraal ? Aan de andere zijde, zichtbaar vanuit het gebouw, bevindt zich nog een spiraal in het oppervlak van de ellipsoïde die, bij nader onderzoek, in de andere richting gedraaid is. Wat is de betekenis van deze twee spiralen ?

 

Nu zou ik, voor de uitleg hiervan, graag gebruik willen maken van een artikel dat ik las in het tijdschrift ‘Kunst en Museumjournaal’.  Het stuk ging over kunst in de openbare ruimte, geschreven door de kunsthistoricus Cor Blok. Hij zegt: “We kunnen dingen om ons heen ervaren als betekenisvol zonder dat die betekenis al bij voorbaat aan die dingen is opgehangen. We leven in een omgeving die bevolkt wordt door tekens, maar als het gaat over de grotere maten, over de wereld als geheel, over het leven, het bestaan, dan laten tekens in de omgeving ons in de steek.”

 

 

Maar om op de spiralen terug te komen: De spiraal is een oerteken, misschien wel één van de eerste tekens (na een lijntje of een puntje) die door de vroegere mens in het zand gekrast werden. Als je vlug een cirkeltje maakt en de eindjes komen toevallig niet bij elkaar, dan heb je al een begin van een spiraal. Ook is er de wonderlijke draairichting van slakkehuizen en sommige fossielen en groeiwijzen van planten, die, zo heb ik me laten vertellen, op het noordelijk en zuidelijk halfrond van onze wereld in tegengestelde richting draaien.

 

Dit is ook het geval met de draairichting van water als het door een gat weggorgelt, alleen heb ik me dan wel eens afgevraagd hoe het dan moet op de evenaar. Er is vastgesteld dat al 3000 v Chr zowel in Azië als in Amerika en in Europa er een tekeningetje voorkomt, in de rotsen gekrast dat lijkt op een soort puzzeltje van lijnen.

 

Het labyrint van Kreta, waar koning Minos de Minotaurus opsloot, had hetzelfde patroon,  nl een gang die naar het centrum leidt zoals in een spiraal, maar in het labyrint slingert deze gang zich eerst drie keer naar buiten, dan buigt hij naar binnen om bijna in het centrum aan te komen maar slingert nog drie keer naar buiten voordat het doel, het centrum, bereikt wordt. Het Kretensisch labyrint zou dus een soort combinatie kunnen zijn van twee spiralen.

 

 

 

 

Purmerend

Wat heeft het zevengangige labyrint te maken met Purmerend ?

 

De Romeinse geschiedschrijver Herodotus beschrijft steden omgeven door zeven muren en zeven gangen. Bij het grondvesten van een nieuw te stichten stad zou een labyrint geploegd zijn langs de lijn waar de nieuwe stadswal zou verrijzen. Het teken heeft hier een magische functie gekregen. Er zijn ook theorieën waarin een verband zou bestaan tussen de zeven gangen van het labyrint en de bewegingen van de hemellichamen.

 

En zo zijn we dan weer terug bij het stadhuis dat met mensen en al Europa vast zit en met wereldbol en al een ovale route beschrijft door het heelal dat op haar beurt weer in een voortdurende staat van explosie verkeert.

 

 

 

                     

 

                          2001

 

 


 

Herman Makkink (1937-2013)

 

Wikipedia                 www.hermanmakkink.com

 

In 1971 had Makkink in zijn toenmalige woonplaats Londen zijn eerste solo-tentoonstelling in het Courtauld Institute of Art. In die tijd maakte hij furore met zijn erotische sculptuur Rocking Machine en zijn dansende, naakte Christusfiguren, Christ Unlimited, die Stanley Kubrick gebruikte in zijn film A Clockwork Orange. Hij werkte later, behalve in Nederland, in Engeland en Italië.

 

In Nederland meldde o.a het Parool en de Volkskrant zijn overlijden, in Engeland kreeg hij drie maanden na zijn dood een postuum in The Telegraph.

 

 

 


 

Stadhuis, Purmersteenweg, Purmerend

 

Foto’s: zomer 2001, januari 2006, november 2009

 

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

Buitenbeelden in Purmerend