|
de Stambank
Gedenkteken voor huisarts J. Maats door Mart Stam, 1926
foto boven: maart 2006
november 2009 De gebeitelde inscriptie luidt: Dr J J Maats 1841 1922 Op een koperen plaquette de tekst: Dr. J.J. Maats was vijftig jaar lang huisarts te
Purmerend. Hij hield praktijk aan de Bierkade 8. Per koets
met koetsier bezocht hij patiënten in de wijde omgeving, waarbij
arme patiënten op gratis hulp konden rekenen.
Monumentale zitbank De betonnen gedenkplaat is slechts een restant van het monument dat er eens was. Toen de geliefde huisarts in 1922 overleed, wilden zijn patiënten hem eren met een gedenkteken. Er werd geld ingezameld en de jonge in Purmerend geboren architect Mart Stam stelde belangeloos een ontwerp ter beschikking. Het ontwerp was een monumentale zitbank van beton, duurzaam en modern. Het had een zitgedeelte, een rasterwerk waarlangs begroeiïng uit een plantenbak omhoog kon klimmen en een gedenkplaat. De bank werd geplaatst in het Whereplantsoen, achter het huis van Maats aan de Bierkade. Niet iedereen kon het ontwerp waarderen, in 1938 gingen er stemmen op om de bank te verplaatsen. De gemeentearchitect wees het voorstel af: “Thans heeft de bank een flinke beplanting gekregen en verplaatsing naar een ander plantsoengedeelte zou met zich meebrengen dat men weer verschillende jaren de allesbehalve sierlijke betonconstructie te zien zou krijgen”.
de oorspronkelijke bank in de twintiger jaren, links de gedenkplaat Onderhoud De bank was eigendom van de gemeente en zij zou zorgen voor het onderhoud. Die plicht werd verzaakt. Uit een krant begin veertiger jaren: “Het monument is trouwens nooit iets bekoorlijks geweest. De betonnen stellage en de betonnen bank zien er schandalig uit. Het was aanvankelijk de bedoeling een en ander met groen te laten begroeien en in enkele betonnen bakken vaste planten te plaatsen. De bank is nu echter niet meer dan een skelet, omhangen met verroest prikkeldraad – onooglijk en vuil.”
Groei en vooruitgang Op uitnodiging van de gemeente kwamen kunstenaars met voorstellen voor een werk ter vervanging van de kraan van de betoncentrale die lang langs het Noord-Hollands kanaal heeft gestaan. De kraan staat symbool voor de groei, de vooruitgang van Purmerend en dat moest terugkomen in het kunstwerk. Beeldhouwer Hans van Houwelingen bracht het idee in om de groei van Purmerend zichtbaar te maken door de bank van Mart Stam in productie te nemen en een tiental banken in Purmerend te plaatsen als monumentaal zitmeubel. Het materiaal is van beton, destijds het materiaal van ongekende mogelijkheden, en het geeft een link met de voormalige betoncentrale. De bank staat ook symbool voor vooruitgang als gevolg van inzet van mensen, van ideeën van architecten, van een Purmerendse architect als Mart Stam. Dit voorstel is het niet geworden, het werk ‘heartbeat’ van Hans van Houwelingen is geplaats op de plek van de kraan, maar het idee van de bank is ook opgepakt. De gemeente zoekt geld om één of meerdere banken te plaatsen, de eerste zou langs de Nieuwegracht voor het geboortehuis van de architect komen. December 2010 komt het bericht dat plaatsing in het plantsoen aan de Nieuwegracht van de baan is, er is te weinig draagvlak bij de omwonenden. De bezwaren: het is te groot, het wordt hangplek, het is geen Mart Stambank maar een Dr Maatsbank en die hoort daar niet, er verdwijnt speelruimte voor kinderen. Nu komt de bank in het Cramwickelplantsoen bij het stadhuis. ontwerp van Mart Stam, 1926 maquette in het Purmerends museum Geen draagvlak In een bericht laat de gemeente december 2010 weten: De gemeente wil een 'Mart Stambank' plaatsen in Purmerend. Dit kunstwerk, een bank naar het ontwerp van de architect Mart Stam, was in eerste instantie gepland in het plantsoen aan de Nieuwegracht voor het geboortehuis van de bekende Purmerendse architect. Van deze locatie ziet het college af omdat die op weinig draagvlak bij omwonenden kan rekenen. Argumenten zijn onder andere: te groot, wordt hangplek, is geen Mart Stambank, maar Dr. Maatsbank en die hoort daar niet. Daarnaast zijn de bewoners bezorgd over het verdwijnen van speelruimte voor de kinderen. Het college heeft - na consultatie van de raad - besloten de bank te plaatsen bij het stadhuis aan het voetpad tegenover het Cramwinckelplantsoen. Bierkade / Gedempre Where, Purmerend Foto’s: maart 2006 en november 2009
Startpagina Buitenbeeldinbeeld |
