Triton

 

 

 

                    

 

 

 

 

 

 

Triton met kinkhoorn door Adriaen de Vries, ca 1618

 

 

Triton, een god uit de Griekse mythologie, is half mens half vis en de zoon van zeegodin Amphitrite en zeegod Poseidon (Neptunus), het attribuut van Triton is een hoorn. De Triton van de Vries heeft een volledige mensengedaante en is gezeten op twee vissen. Uit de hoorn en de bek van de dieren kwam een waterstraal.

 

 

 

 

 

 

 

De kinkhoorn is een tropisch schelpdier. Tot in de 19de eeuw gebruikten schippers hem als scheepstoeter. Daartoe werd de top van de schelp afgezaagd.

 

Links: kinkhoorns (Foto: geheugenvannederland.nl)

 

 

 

 

 

 

 

 

Oorlogsbuit

 

De Triton maakte ooit onderdeel uit van een Neptunus-fontein dat gedecoreerd was met zestien beelden; drie Tritons zaten op de rand van het basin. De fontein maakte de Vries in opdracht van de toen 38-jarige Christiaan IV van Denemarken en Noorwegen, de koning plaatste de bestelling in 1615. Hoofdfiguur van de beeldengroep was Neptunus, in persoon van de koning, die de wateren tot kalmte maant. Het monumentale werk was gereed in 1623 en werd geplaatst bij het Slot Frederiksborg in Denemarken, het geboortehuis van koning Christiaan.

 

Christiaan overleed in 1648 en maakte dus niet meer mee dat de fontein in 1659 geroofd werd als oorlogsbuit en afgevoerd naar Stockholm. Zweden is sindsdien eigenaar van het kunstwerk, bij Slot Frederiksborg staat nu een kopie.

 

Het Rijksmuseum kreeg Triton in 1977 in bruikleen van het National Museum in Stockholm in ruil voor een bruikleen van een schilderij van Jacob Adriaenz Backer.

 

 

 

 

 

 

 

Naeukeurige beschryvingh van de natuur

 

Triton is gezeten op twee vissen gezien de kieuwen die de geschubte wezens hebben, maar ze hebben in hedendaagse ogen een wonderlijk uiterlijk: de dieren zijn uitgerust met zoogdierneuzen en ogen. Ze lijken weggewandeld uit de ‘Historiae animalium’, de allereerste dierenencyclopedie gepubliceerd in de periode 1551-1587. De Zwitser Conrad Gesner probeerde in vijf boekdelen alle bekende diersoorten te beschrijven wat soms fantasievolle wezens opleverde, waaronder de eenhoorn en zeeslangen met zoogdierkoppen. In 1660 kwam in Amsterdam het boek ‘1489 Afbeeldingen van Gekerfde dieren’ uit met ‘naeukeurige beschryvingh van de natuur’ waaronder slangen en draken, vele etsen leunen op vroegere publicaties. Bovenstaand een slang met zoogdiertrekken uit dat boek.

 

 

 

 

De beelden van Adriaen de Vries zijn vaak herkenbaar aan de getordeerde houding.

 

 

 


 

 

Adriaen de Vries (ca 1556-1626)

 

Michelangelo en Rembrandt

 

Adriaen de Vries geldt als een belangrijk beeldhouwer. Hij bracht zijn leertijd door in Italië en werkte van 1589-1594 aan het hof in Praag. Na enige tijd in Rome te hebben doorgebracht accepteerde hij een grote opdracht voor de stad Ausburg. Vanaf 1601 werkte hij als hofbeeldhouwer (Kammerbildhauer) van de Habsburgse keizer Rudolf II in Praag.

 

Zijn stijl werd vrijer, losser nadat hij in Praag na de dood van Rudolf in 1612 niet meer voor het hof, maar in particuliere opdracht werkte. Hij ontwikkelde een impressionistische stijl zoals ook Michelangelo en Rembrandt in hun tijd. Bijnamen van Adriaen de Vries in de huidige tijd zijn dan ook: ‘De Michelangelo van het Noorden’ en ‘De Rembrandt van de beeldhouwkunst’. De Vries was een inspiratiebron voor Rodin: in zijn atelier had Rodin een reliëf van de Vries uit 1611.

 

Wikipedia

 

 

Rechts: Portret van de beeldhouwer, Hagenees van geboorte, door Simon Wynhoutsz, ca 1612

 

 

 

 

       Uit het Vaderland 7 mei 1932:

       

 

 

 

 

 

 

 

 


 

Rijksmuseum Amsterdam

 

Foto’s: maart 2015

 

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

 

Startpagina Beelden in het Rijksmuseum