Bacchant

 

 

 

 

 

 

 

 

Bacchant door Adriaen de Vries, 1626

 

 

 

 

De bacchant staat bij de eerste presentatie enige weken in de eregalerij van het Rijksmuseum

 

 

Adrianvs Fries

 

In 2010 werd het beeld Bacchant van beeldhouwer Adriaen de Vries, (her)ontdekt bij kasteel St. Martin in Graz, Oostenrijk. Medewerkers van het veilinghuis Christie’s waren uitgenodigd kunstwerken in het kasteel te taxeren en bekeken ook nog even het beeld met wereldbol dat op de binnenplaats in een waterbassin stond. Tot hun verbazing ontwaarden ze de naam Adrianvs Fries en het jaartal 1626. Het werk bleek er al meer dan drie eeuwen te staan: op een gravure uit ca 1700 is het al te zien. De taxateur mailde naar het veilinghuis: “I think I may have stumbled across something quite important.”

 

 

 

 

                                                              ets gedateerd ca 1700, op de binnenplaats het beeld met bol

 

                                                                          

Wijngod met globe

 

De bronzen figuur heeft druivenbladeren in het haar en aan de voeten staat een boomstronk met wijnrank en panfluit, attributen die in de entourage van de wijngod Bacchus voorkomen. De man draagt de globe, maar niet op de bovenrug zoals gebruikelijk bij een Atlas, de bol lijkt te zweven. Waarschijnlijk was het de bedoeling van De Vries een Bacchant te maken die sjouwde met een druivenmand, wijnzak of wijnkruik.

 

Het beeld is uit 1626, het sterfjaar van Adriaen de Vries, mogelijk was het bij zijn dood onvoltooid. De Vries had wel bedongen dat zijn medewerkers na zijn dood een jaar lang de gelegenheid kregen om zijn eventuele onvoltooide beelden af te werken. Er is een theorie dat ook de opdrachtgever stierf en daarom de lastdrager vervolgens zonder last is doorverkocht.

 

 

                                       

                                                                                                                       Foto’s: Christie’s

 

 

 

 

                                                                                                                                    panfluit en druiventros

 

 

 

 

                                                                                                     De bacchant is ruim een meter hoog

 

Atlas

 

Het brons van de bol bestaat uit een andere legering dan het brons waaruit de mansfiguur gemaakt is. Het oorspronkelijke attribuut (gezien de gestrekte rechterhand eerder een kruik dan een mand) is naar aangenomen wordt later vervangen of anders is de bol later geplaatst om het beeld te voltooien. Daartoe zijn vingertoppen afgezaagd. De Bacchant is - na de dood van de beeldhouwer - getransformeerd tot een zwierige Atlas.

 

 

 

 

het gezicht heeft grove trekken, kenmerkend voor de lossere, meer schetsmatige stijl die De Vries ontwikkelde

 

 

 

 

 

 

Provenance

 

In 1557 werd het middeleeuwse kasteel St Martin omgebouwd tot een Renaissance-slot en in later jaren volgden nog enkele verbouwingen. Het beeld stond gezien een gravure uit die tijd, minstens sinds 1700 op de binnenplaats van het Oostenrijkse kasteel, maar misschien al eerder. Mogelijk is het vanuit Praag, waar het is gemaakt, in 1693 naar het kasteel in Oostenrijk gekomen in de bruidsschat van Margarethe Leopoldine gravin Colonna von Fels. Haar voorouders hadden Praagse connecties.

 

 

 

 

 

 

Naar Nederland

 

Het was de bedoeling het beeld onder de titel Mythological figure supporting the globe zomer 2011 te veilen bij Christie’s. Over de herkomst was het veilinghuis discreet maar in de catalogus waren voor de provenance wel de 18e eeuwse gravures opgenomen waarop het beeld te zien is. Het kasteel werd herkend en Oostenrijk onderzocht daarop de juistheid van de verleende toestemming tot export want het kasteel staat op de monumentenlijst. Onzeker geworden door dit heronderzoek trok Christie’s het beeld terug van de veiling om het resultaat af te wachten.

 

Later is alsnog toestemming gegeven het kunstwerk op de buitenlandse markt te brengen omdat het beeld niet specifiek voor het kasteel gemaakt is. December 2014 kwam de bronzen man opnieuw ter veiling, nu onder de naam Bacchic figure supporting the globe. Hij werd verworven door het Rijksmuseum voor 22,5 miljoen euro; het museum laat het beeld verder door het leven gaan onder de naam Bacchant. Het is het eerste beeld van Adriaenus de Vries in een Nederlandse museale collectie.

 

 

 

 

 

 

 


 

 

Adriaen de Vries (ca 1556-1626)

 

Michelangelo en Rembrandt

 

Adriaen Pietersz. de Vries geldt als een belangrijk beeldhouwer. Hij bracht zijn leertijd door in Italië en werkte van 1589-1594 aan het hof in Praag. Na enige tijd in Rome te hebben doorgebracht accepteerde hij een grote opdracht voor de stad Ausburg. Vanaf 1601 werkte hij als hofbeeldhouwer (Kammerbildhauer) van de Habsburgse keizer Rudolf II in Praag.

 

Zijn stijl werd vrijer, losser nadat hij in Praag na de dood van Rudolf in 1612 niet meer voor het hof, maar in particuliere opdracht werkte. Hij ontwikkelde een impressionistische stijl zoals ook Michelangelo en Rembrandt in hun tijd. Bijnamen van Adriaen de Vries in de huidige tijd zijn dan ook: ‘De Michelangelo van het Noorden’ en ‘De Rembrandt van de beeldhouwkunst’. De Vries was een inspiratiebron voor Rodin: in zijn atelier had Rodin een reliëf van de Vries uit 1611.

 

Wikipedia

 

 

Rechts: Portret van de beeldhouwer, Hagenees van geboorte, door Simon Wynhoutsz, ca 1612

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

Rijksmuseum Amsterdam

 

Foto’s: juli 2015 en juni 2016

 

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

 

Startpagina Beelden in het Rijksmuseum