|
Mensoffers
De burgers van Calais door Auguste Rodin, 1887-89
Eustache de Saint-Pierre, 1887
Beleg van
Calais
Aan het begin van
de (ruim) honderdjarige oorlog, die eindigde in 1453, belegerde het Engelse
leger de Franse stad Calais. De stad werd uitgehongerd en uiteindelijk in
1347 tot overgave gedwongen. Een historicus uit de 14e eeuw heeft de
geschiedenis beschreven. Koning Edward III zou de stad en haar inwoners
sparen als zes mannen uit adelijke kring, blootvoets en met een strop om de
nek, zich zouden overgeven en de sleutel van de stad zouden overhandigen.
De Friese koerier (19 mei 1964) zag het op grond van de
geschiedschrijving zo voor zich:
|
“In de zaal van het raadhuis van Calais deelden de
onderhandelaars hun besluit van de koning mee. Alleen in een hemd gekleed,
barrevoets, bloothoofds met een strik om de hals, zo moesten de zes
gijzelaars de stad verlaten om dan de overwinnaar de sleutel te brengen.
Het was stil in de zaal. Maar daar stond Jean d’Aire, een van de edelsten
onder het gezelschap op. “Mannen”, zei hij, “zes mannen kunnen duizenden
redden. Ik vertrouw op het woord van de koning. Er mankeren er nu nog vijf”.
[ ..]
|
|
Er werd besloten de burgerij mede te delen wat de
koning had besloten. De klokken werden geluid. De jonge mannen, grijsaards,
kinderen stroomden naar het raadhuisplein en de vrouwen volgden angstig. Op
de woorden van de burgemeester volgde een diep zwijgen. als eerste stapte
Jean d’Aire in de kring. [..] Zonder iets te zeggen rukte d’Aire zich de
mantel van het lichaam en trok zijn schoenen uit, niets scheen er te zijn
wat hem van zijn besluit kon afbrengen. “Geef mij de sleutel, Jules”, zei
hij rustig tot de burgemeester en weerde hem af toen hij hem wilde
vergezellen. “Bewaar de adel in je hart en bescherm mijn huis, maar geef
mij de sleutel”. [..] toen trad Eustache
de Saint-Pierre, de rijkste man der stad, naar voren met een touw in de
hand, dat voor beiden lang genoeg was. Hij knipte het door en gaf een stuk
aan zijn vriend. [..] Zijn voorbeeld werd gevolgd door anderen. Daar
stonden zes edellieden, enkel in hun hemd.
Ze liepen zwijgend naar de legerplaats van de koning.
Daar stond Eduard de Derde, naast hem de beul met zijn bijl. Zwijgend
reikte Jean d’Aire de koning de sleutel over. De overwinnaar dacht aan de
lange tijd, welke hij nodig had gehad om de stad tot overgave rijp te
maken. Hij haatte de stad, hij haatte de moed van de inwoners en hij haatte
zeer zeker de zes mannen die voor hem stonden. Hij gaf de beul een wenk.”
Maar door
toedoen van de zwangere koningin die vreesde voor doem voor haar ongeboren
kind werden de zes op het nippertje gespaard.
|
Monument
voor de moedige burgers
In 1884 kreeg
Auguste Rodin de opdracht van de stad Calais een monument te maken ter
herinnering aan haar beroemde en moedige burgers. Hij ontwierp de groep van
zes, die hij zonder sokkel wilde laten plaatsen. Daar werd geschokt op
gereageerd, zonder sokkel was ondenkbaar. In 1895 is de beeldengroep
uiteindelijk onthuld.
Jean d’Aire,
drager van de sleutel van de stad Calais, 1887
Andrieu
d’Andres, 1888-89
Andrieu d’Andres
Jean d’Aire
Eustache de Saint-Pierre
  
Er zijn vele gietingen gemaakt van individuen van de groep.
Auguste Rodin
(Fr. 1840-1917)
Wikipedia
|
Iconisch
beeld
Iconische
beelden worden vaak gebruikt door cartoonisten voor al dan niet actuele
grappen en commentaren. De Denker van Rodin is een veel gebruikte kapstok,
evenals bijvoorbeeld het Vrijheidsbeeld, de Venus van Milo en de Mona Lisa.
In 1950 dook
een Nederlandse cartoon op met de ‘Burgers van Calais’. De minister van
Financiën Piet Lieftinck wordt daarin becommentariëerd, hij devalueerde de
gulden en voerde actie tegen zwart geld (de Telegraaf, 20 april 1950):
|
|
Tentoonstelling ‘Rodin, Genius at work’ in het
Groningermuseum, 2016-2017
Foto’s: februari 2017
Startpagina
Buitenbeeldinbeeld
Startpagina Auguste Rodin
|