|
Een roos van staal
Den Uyl-monument door Jan
Wolkers, 1990
Filosoof en idealist Naar aanleiding van een nieuw te bouwen brug die de naam van de voormalig minister-president Den Uyl zou dragen, werd Wolkers gevraagd een monument te ontwerpen ter nagedachtenis aan de politicus. Het monument moest geïnspireerd zijn op het gedachtengoed van Den Uyl. Op de vraag van een journalist hoe hij dacht het socialisme en Den Uyl in een beeld te vangen, antwoordde Wolkers: “Ik zal van Den Uyl nooit een portret maken. Als Den Uyl in de regering zat, dan was er adem. Een beeld van hem moet een symbool worden van hoop, inspiratie en idealisme. Een abstract beeld, ja, zeker geen naturalistisch werk. Ik moet iets maken, een symbool dat, wanneer je het ziet, staat voor een tijdsbeeld.”
Foto: ANP Hij bedacht een stalen beeld met een rood hart. “Het staal staat voor zijn redelijkheid en beheerstheid, de rode kern voor de filosoof met de opgeheven vuist', volgens de beeldhouwer. En de vier armen houden het idealisme een beetje in toom, als een soort kader. Enkele leden van de gemeentelijke adviescommissie Beeldende kunst sprak de symboliek niet aan. Volgens de commissie was niet duidelijk genoeg welke bedoeling achter het kunstwerk zat. Het ontwerp werd afgekeurd maar het gemeentebestuur gaf Wolkers carte blanche.
Een roos van staal Een citaat uit een verslag in de Telegraaf van 14 december 1990 van de opening van de brug en de onthulling van het monument: “Jan Wolkers, de bedenker en uitvoerder van het herinneringsbeeld, noemt zijn werk “een abstracte roos met een rood hart, voor een idealistisch realist”. Heeft Wolkers met deze sculptuur zijn Wolkeriaanse uitdrukking ‘een roos van vlees’ in beeld gevangen? Geen roos van staal In 2001 sprak Karin van Munster met Wolkers over het beeld in het kader van haar serie ‘Beeld in de berm’ in Trouw. Een paar citaten: Het beeld op de brug wordt vaak een tulp genoemd, of een roos, en dat vindt Wolkers eigenlijk flauwekul, want hij heeft geen bloem willen maken. Maar aan de andere kant is het ook weer niet zo gek, want een bloem past goed bij de figuur van Joop Den Uyl, vindt hij. “Den Uyl was tenslotte een sentimentele man, een dichterlijk iemand ook. Een man bij wie een bloem goed zou passen.” “En het klopt ook wel”, gaat hij verder. “Mijn beeld lijkt inderdaad een soort bloem, en dat hart van gehard glas, vuurrood en schitterend, is natuurlijk ook niet voor niets. Maar ik vind wel dat een beeld ook zónder zo'n interpretatie moet kunnen. Dat het op zichzelf een mooi ding moet zijn. Aan de andere kant vind ik dat een beeld altijd iets moet voorstellen. Niet in de zin van 'een voorstelling', maar het moet betékenis hebben.” Toen ze Wolkers vroegen om een beeld voor de Zaanse Den Uylbrug te maken, had hij daar meteen zin in: “Maar dat komt, het was een politicus voor wie ik altijd een zwak heb gehad.”
Een roos van vlees in staal Jan Wolkers
(1925-2007) Jan Wolkers beschouwde zich op de eerste plaats beeldend kunstenaar. Of zoals hij het zelf zei bij zijn debuut, Serpentina’s Petticoat, in 1961: ‘Ik ben een beeldhouwer die een boek heeft geschreven.’ Wolkers volgde tijdens de Tweede Wereldoorlog een opleiding aan de tekenacademie in Leiden, studeerde daarna aan de Rijksakademie in Amsterdam en werkte op het atelier van beeldhouwer Ossip Zadkine in Parijs op uitnodiging van de Franse regering.
Zaandam, J. M. den Uylbrug, langs de N 516 Foto’s: januari 2013
Beelden regio’s Zaanstreek en Waterland |
